Voor de beste ervaring schakelt u JavaScript in en gebruikt u een moderne browser!
Je gebruikt een niet-ondersteunde browser. Deze site kan er anders uitzien dan je verwacht.

Mislukte experimenten bestaan niet

Lucy Wenting is directeur van het IIS: ‘Natuurlijk slagen niet al onze onderwijsexperimenten, maar we leren juist ook van de mislukkingen. Die experimenteerruimte hebben we nodig omdat wij bij uitstek een instituut zijn dat maatschappelijk issues wil aansnijden en snel wil kunnen inspelen op actuele thema’s. Ik voel me bevoorrecht dat we dit als instituut mogen doen. We krijgen de ruimte om te innoveren, te experimenteren, met nieuwe vakken, nieuwe minoren, of andere vormen van interdisciplinair onderwijs.’  

Dit borduurt voort op de visie van Karel van Dam, emeritus hoogleraar biochemie aan de UvA, toen hij in 1996 het I2O, de voorloper van het huidige IIS, oprichtte. Innovatie vindt plaats op het snijvlak van disciplines, was zijn overtuiging. Van Dam wilde daarom disciplines binnen het onderwijs en onderzoek van faculteiten beter met elkaar verbinden en studenten van meet af aan leren om vanuit verschillende perspectieven naar een complex maatschappelijk of fundamenteel probleem te kijken.

Geert Bakker en Lucy Wenting
Geert Bakker en Lucy Wenting

Terug naar het jaar 2021. De droom van Van Dam is al jaren realiteit. Het dna van interdisciplinariteit stroomt door de aderen van het instituut, getuige alleen al de twee brede bachelors die het IIS aanbiedt: Future Planet Studies en Bèta-gamma.

Daarnaast kunnen studenten twee masters volgen - Brain and Cognitive Sciences en Forensic Science - en is er veel verschillend keuze- en honoursonderwijs voor de hele UvA-gemeenschap. Het instituut heeft ook een onderwijslab, waar interdisciplinaire innovatieprojecten worden bedacht en samen met faculteiten worden uitgevoerd.

Complexe sociale problematiek

Het IIS verbindt zijn onderwijs met elkaar door interdisciplinariteit én een constante blik naar buiten. En dat trekt bevlogen studenten die zich betrokken voelen bij de samenleving. Zoals Geert Bakker, tweedejaarsstudent bij de IIS-bachelor Future Planet Studies. ‘Veel medestudenten voelen, net als ik, het belang om tijdens onze studie te kijken naar en na te denken over complexe sociale problematiek. Door onze interdisciplinaire opleidingzijn we ons ervan bewust dat problemen vaak met een ééndimensionale blik worden bekeken.

Neem bijvoorbeeld de klimaatverandering. Dit is meer dan alleen een CO2-probleem. Om er grip op te krijgen en om het daadwerkelijke te snappen, moet je inzien dat het niet alleen een technisch, maar ook een sociaal probleem is.’

Lucy: ‘Dat is natuurlijk de kern van waarom het IIS er is. Ik zeg niet dat alle opleidingen interdisciplinair zouden moeten zijn. Ik zou wél willen dat alle studenten weet hebben van de complexe problematiek. Ik vind het belangrijk dat studenten de kans krijgen om een uitstap te maken naar andere disciplines zodat we jonge professionals opleiden die midden in de wereld staan en constructief kunnen meedenken over oplossingsrichtingen.’

Van interdisciplinair en transdisciplinair naar transities

De komende jaren wil het IIS zich niet alleen focussen op interdisciplinair en transdisciplinair onderwijs, maar ook op maatschappelijke transities. Binnen de bachelors, masters, minoren en het andere onderwijsaanbod wordt daarbij nog meer de aansluiting gezocht met externe stakeholders zoals gemeentes, ngo’s en adviesbureaus. Co-creatie speelt daarbij een centrale rol.

Lucy: ‘Ik ben ervan overtuigd dat we kennis over maatschappelijke transities en hoe we die transities kunnen bewerkstelligen middels onderwijs en onderzoek, nodig hebben om onze maatschappij verder te brengen. Neem bijvoorbeeld het internet. Dat heeft zich ontzettend snel ontwikkeld. Maar is het niet te snel gegaan? Zouden we niet even pas op de plaats moeten maken, om het met een schone lei opnieuw in te richten volgens de waarden die wij als maatschappij belangrijk vinden?’

Creativiteit

Om die omslag te maken, is creativiteit in denken nodig. ‘Creatieve wetenschappers moet je vrijheid geven,’ liet Robbert Dijkgraaf, oud-hoogleraar aan de FNWI en tegenwoordig directeur van het Institute for Advanced Study (IAS) in Princeton (VS), eens optekenen.

Die vrijheid om te experimenteren met onderwijs biedt het IIS aan docenten en wetenschappers van alle UvA-faculteiten. Op die manier is de succesvolle bachelor Future Planet Studies de wereld ingezet. Ook geeft het IIS elk jaar beurzen aan docenten voor de ontwikkeling van nieuwe onderwijsvormen en inhouden.

En natuurlijk worden ook studenten betrokken. Sinds een paar jaar is er de Create a Course Challenge, waarbij studenten worden uitgedaagd om samen met een aantal onderwijsexperts interdisciplinaire vakken te ontwikkelen. De beste inzendingen worden daadwerkelijk uitgevoerd met de studenten. In 2020 leverde dat 178 ideeën en vijfinteressante finalisten opover onder meer digitale oorlogsvoering, crisiscommunicatie en de queer culture in Amsterdam.

Nieuwe bachelors

Het IIS blijft innoveren. Op dit moment denkt het instituut mee met de FNWI over de invulling van de Makerspace van de nieuwe bachelor Science & Design waar studenten vanuit allerlei disciplines op het Science Park en daarbuiten, samen werken aan concrete producten.

Social Data Science, een nieuwe interdisciplinaire bacheloropleiding, is in de laatste accreditatiefase. Deze opleiding is opgezet door docenten en onderzoekers van de FMG, FNWI en FGw met het idee om studenten vanaf het eerste jaar aan de slag te laten gaan met projecten over digitale innovaties rond bijvoorbeeld duurzaamheid, gezondheid, mobiliteit of sociale gelijkheid.

Lucy: ‘Het onderwerp is natuurlijk heel interessant en actueel, maar niet per se gemakkelijk. Het mooie is dat deze docenten, afkomstig van verschillende plekken op de UvA, elkaar ontmoeten in het onderwijs. We proberen zo door kennisdeling een hechte community op te bouwen.’

Bevlogen docenten

En juist die docenten zijn het onmisbare fundament van het IIS. Want, zo benadrukt Geert, goed onderwijs valt of staat met goede, bevlogen docenten. Geert: ‘Ik merk en zie dat deze docenten het verschil maken voor veel studenten. Zeker in deze tijden van onderwijs op afstand is dat belangrijk. Van gepassioneerde docenten die veel weten van hun vakgebied, steek je enorm veel op. Daarvoor ben ik gaan studeren. Ik wil een inkijkje in hun kennis omdat ik daarmee de basis krijg om zelf meer uit te zoeken over een bepaald onderwerp.’
 

Lucy Wenting is sinds 2010 directeur van het Instituut van Interdisciplinaire Studies. Ze studeerde Filosofie en Politicologie aan de UvA en is gespecialiseerd in leiderschap, strategie en curriculumontwikkeling. Geert Bakker is tweedejaars student Future Planet Studies.

Jaarmagazine FNWI 2020

Dit artikel is ook gepubliceerd in het FNWI Jaarmagazine 2020. Lees ons jaarmagazine voor nieuws en achtergrond over FNWI onderwijs en onderzoek in 2020, inclusief interviews met docenten, onderzoekers en studenten, cijfers over instroom en medewerkers, nieuws over organisatorische ontwikkelingen en valorisatie-activiteiten.