Pauline Vromans is geboren in Nederland, getogen in Spanje en Zwitserland en op haar vijftiende weer terug naar Nederland gekomen. Dit heeft grote invloed gehad op haar persoonlijke ontwikkeling: steeds weer heeft zij geleerd zich aan te passen in verschillende contexten, op verschillende manieren te communiceren en bruggen tussen culturen te bouwen. De verschillende manieren van communiceren die zij in haar jeugd heeft aangeleerd, omvatten meer dan alleen taal: het gaat om specifieke vaardigheden, een bewustzijn, en kennis om met mensen uit andere culturen om te kunnen gaan. Iedere cultuur heeft een eigen ‘handleiding’ om op een effectieve manier te kunnen communiceren. Kennis van de culturele codes is dan ook nodig wanneer je samenwerkt in een divers en multicultureel team.

Zelfstandig functioneren en constructief samenwerken 

Studenten werken in het vak Building Bridges for Local-Global Challenges in internationale projectgroepen online samen om de diverse perspectieven te leren verbinden. Vromans vertelt: “Het samenwerken in teams is niet alleen bedoeld om mondiale vraagstukken op te lossen, maar ook om te zien wat er in zo’n internationale groep gebeurt en daarvan te leren. De meeste Nederlanders zijn vrij direct en zeggen wat ze denken. In andere culturen doen mensen dat niet rechtstreeks, maar ze proberen hun boodschap over te brengen door middel van suggesties, hints of verhalen. Communicatie is niet altijd expliciet, maar vaak juist non-verbaal. Wat zegt iemands lichaamstaal? En hoe kijkt diegene erbij?”

Ook is een onderscheid te maken in wie het zegt: de zender is al onderdeel van de boodschap. Dit is toe te passen op allerlei niveaus. Vromans legt uit: “In de afgelopen twee jaar hebben de Nederlandse premier en de minister van Volksgezondheid ons steeds in persconferenties over de stand van zaken ingelicht, en ons bepaalde ‘dringende verzoeken’ gegeven om de verspreiding van het Coronavirus tegen te gaan. Ze gaven geen regels waar we ons in Nederland aan móesten houden, maar verzochten ons dringend om ‘eigen verantwoordelijkheid te nemen’. In Spanje en Portugal was het het leger dat hun inwoners strenge regels oplegde. Dit is een voorbeeld van hoe in verschillende culturen op een andere manier wordt omgegaan met hiërarchie. Dat is ook toe te passen in een internationaal team: wil je wel of niet dat iemand jou vertelt wat je moet doen? Werk je liever op eigen initiatief, of wacht je tot je door een ander wordt verteld wat je moet doen, en hoe?” 

In het vak krijgen deelnemers de kans verschillende communicatiestijlen uit te proberen en interculturele samenwerking direct toe te passen. Dertig studenten van de UvA zitten in groepjes met studenten van andere Europese universiteiten die onderdeel zijn van het NICE-netwerk. Ze leren online met hun internationale teamleden communiceren en afspraken maken. Via een online platform wordt voortgang geboekt op het gebied van lezen, reflecteren en opdrachten maken. 

Zinvolle bruggen slaan 

Daarnaast komt de groep UvA-studenten – van verschillende nationaliteiten, leeftijden en vakgebieden – op campus samen om vraagstukken te bespreken, te experimenteren en oefeningen te doen die daarna gelijk kunnen worden benut in de internationale teams. Het oefenen van directe en indirecte communicatie bijvoorbeeld, in Speed dating across cultures. Iedere student krijgt twee minuten om een ander ergens van te overtuigen in een directe of indirecte communicatiestijl. Na twee minuten wordt gewisseld van partner en communicatiestijl. En in een simulatiespel ervaren studenten hoe communiceren in een nieuwe cultuur voelt. Zo leren zij hoe ze hun communicatiestijl kunnen aanpassen op hun gesprekspartner, waarmee ook het groepswerk met hun NICE-teamgenoten wordt vergemakkelijkt. 

In de bijeenkomsten met de UvA-studenten worden verschillende casussen uit de NICE-teams besproken. Wat gebeurt er als er miscommunicatie blijkt te zijn geweest? Het kan te maken hebben met andere gewoontes, verschillende manieren van communiceren en verschillende niveaus van daadkracht. Aan de hand van een oefening over de eigen waardes, cultuur en gedrag worden deelnemers bewust van wat hun eigen stijl is en hoe zij graag samenwerken in een team. Door een serie kleine opdrachten maken studenten een portfolio, waarin de gemaakte persoonlijke ontwikkeling duidelijk wordt. 

Tijdens het groepswerk doen deelnemers ook waardevolle skills uit het ondernemerschap op. Vromans licht toe: “Studenten leren projectmatig samenwerken en nadenken over besluitvorming: hoe los je een groot mondiaal vraagstuk op als groep? Ze leren te denken als een sociale ondernemer: wat komt er allemaal bij kijken? Ze kunnen mogelijke gebruikers van hun bedachte product of dienst gaan interviewen in de lokale context, of observeren hoe mensen met een bepaald probleem omgaan om het probleem beter te snappen.” 

Cultureel en disciplinair bewustzijn

Het vereist verschillende perspectieven om mondiale vraagstukken te bekijken en op te lossen, omdat het zulke complexe vraagstukken zijn dat er geen simpele oplossing voor is. Vromans: “Vanuit het interculturele perspectief is het interessant om in een interdisciplinaire groep met deze vraagstukken bezig te zijn, omdat iedereen vanuit hun eigen discipline al met een eigen ‘cultuur’ komt. Je hebt niet alleen een specifieke cultuur door je nationaliteit, maar ook door hoe je hebt geleerd om met kennis om te gaan en over bepaalde onderwerpen na te denken. Dit wordt erg beïnvloed door de discipline waarin je bent opgeleid. Denk aan specifieke termen die worden gebruikt, de verwachtingen die je hebt van een werkgroep of de structuur van een college, dat is ook al verschillend per opleiding en discipline.” 

De UvA-studenten die nu aan het vak deelnemen komen uit allerlei richtingen, waaronder Future Planet Studies, filosofie, bedrijfskunde, rechten, politicologie, psychologie, European studies en media- en informatiekunde. Studenten leren daardoor al veel van de studenten uit andere disciplines. Daarnaast bestaat de groep niet alleen uit studenten uit Nederland, maar ook uit India, China, Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Korea, en het Verenigd Koninkrijk. 

Vromans vervolgt: “Iedere deelnemer haalt weer iets anders uit het vak. Sommige studenten zijn al snel goed op weg met het bedenken van een oplossing voor hun gekozen global challenge, anderen leren juist heel veel door wat we in de groep doen of doordat alles misgaat in hun groepje. Dat kan frustrerend zijn, maar ook juist heel leerzaam. Het gaat niet zozeer om het eindresultaat - er is geen tentamen waar je voor aan het leren bent - maar meer om de weg ernaartoe.”

Openheid en nieuwsgierigheid

‘Building Bridges’ is een ander vak dan wat de meeste studenten gewend zijn tijdens hun opleiding. Vromans vertelt: “Dat is leuk, maar soms ook lastig: niet weten wat je kunt verwachten. Op sommige vlakken is dit een vak waarbij studenten out of their comfort zone gaan, dat kan een beetje eng zijn. Mijn eigen ervaringen in het buitenland waren dat ook, maar dat zijn wel de ervaringen waar je uiteindelijk het meest van leert. Voor de studenten die geen buitenlandervaring hebben gehad, of zullen hebben omdat ze al een kindje hebben, geen financiële middelen of andere persoonlijke omstandigheden, is dit een heel leuk alternatief om toch een study abroad-ervaring te hebben, zonder echt fysiek naar het buitenland te gaan.”

Voor de studenten die wel graag naar het buitenland willen, is een uitbreiding van het vak mogelijk. In de Summer School, die op de campus van de University of Edinburgh in Schotland plaatsvindt in juli, wordt voortgezet op de drie hoofdelementen: mondiale vraagstukken, interculturele competenties en ondernemerschap. Om het mogelijk te maken voor alle studenten om hieraan deel te nemen, zijn hiervoor beurzen beschikbaar gesteld. Vromans: “Tijdens de Summer School gaan de teams hun gepresenteerde oplossingen voor de gekozen global challenge verder uitwerken. En het geeft studenten de kans hun teamleden misschien wel voor het eerst in het echt ontmoeten, net als de deelnemers uit de andere groepjes.”

Meer informatie

Pauline Vromans heeft na de opleidingen Human Resource Management en Culture, Organization & Management een eigen bedrijf opgericht en zich o.a. met een PhD in San Diego verder gespecialiseerd in interculturele competenties. Sinds 2013 werkt Vromans bij de UvA en sinds december 2021 is zij onderdeel van de Local-Global Think Tank van het Instituut voor Interdisciplinaire Studies (IIS). Daar ontwikkelt zij verschillende formats om complexe, mondiale vraagstukken op te lossen aan de hand van een lokale aanpak. 

Het vak Building Bridges for Local-Global Challenges is dit studiejaar gelanceerd als één van de startpunten van het transitieonderwijs van het IIS. In het tweede semester van studiejaar 2022-2023 wordt het vak weer aangeboden.