Een voortdurende stijging in populariteit

"Toen mijn collega's van Oost Europese Studies besloten om in 2019 het IIS-keuzevak Russian Geopolitics aan te bieden, gingen we ervan uit dat de titel veel studenten zou trekken omdat ‘geopolitiek’ een woord is dat de aandacht trekt. Het aantal studenten overtrof onze verwachtingen. Gedurende de vier jaar was er een gestage toename - in het vierde jaar hadden we maar liefst 113 studenten.”

Geopolitiek in een veranderende wereld

"Het kernthema van de lezingenreeks is de geopolitiek van de Russische Federatie vanaf haar oprichting in 1992. De Russische Federatie was als grote staat in de wereld het symbool bij uitstek van de veranderende paradigma's - de verschuiving van het Koude Oorlog-paradigma naar het post-Koude Oorlog-paradigma dat samenvalt - of beter gezegd overlapt - met het 'globalisering'-paradigma. De lezingen gaan over de betrekkingen van Rusland met het ‘near abroad’. Deze term omvat alle buurlanden die vroeger deel uitmaakten van de Sovjet-Unie, maar vanaf 1992 onafhankelijke staten zijn geworden. Verder volgen we de betrekkingen van Rusland met deze voormalige communistische satellieten van de Sovjet-Unie - waarvan de meeste de Euro-Atlantische integratie hebben doorgemaakt en lid zijn geworden van de NAVO en de EU. Hier concentreren we ons op de betrekkingen met Polen, Hongarije, Servië en Kosovo. We kijken terug naar de betekenis van Poetins kritiek op de NAVO-interventie in Kosovo, en hoe hij de Kosovo-crisis gebruikte om een assertiever buitenlands beleid te beginnen dat leidde tot een directe rivaliteit met het Westen. Het vak kijkt ook verder dan Europa. Een van de zeer belangrijke colleges gaat over de betrekkingen van Rusland met India. Ten slotte behandelen verschillende colleges de ideologische onderbouwing van Poetins Rusland. Verschillende docenten bekijken de strategieën van het buitenlands beleid van Rusland door de lens van de begrippen ‘Russische wereld’ en ‘soevereine democratie’. Deze ideologische concepten zouden nuttig kunnen zijn om de aard van Poetins regime en zijn plannen om de Russische staatsgrenzen te wijzigen door het opeisen van gebieden in de buurlanden, zoals in Oekraïne, te verklaren."

Gewapend conflict wekt grote belangstelling

"Het is fascinerend om telkens weer mee te maken hoe het uitbreken van een gewapend conflict een enorme belangstelling opwekt. De oorlog in Oekraïne is geen uitzondering. Toen we in 2019 begonnen, hadden we zo'n 60 studenten; in 2020 en 2021 gingen de aantallen op en neer vanwege Corona lockdowns; na de invasie van Oekraïne in 2022 hadden we meer dan 100 studenten van veel verschillende faculteiten die zich aanmeldden. Het was goed dat we doorgingen naar het vierde jaar. De meeste IIS-keuzevakken eindigen na drie jaar. Wij kregen een extra kans om nog een jaar door te gaan. Men was het erover eens dat dit vak zijn relevantie niet zou verliezen. We bleken gelijk te hebben: veel studenten aan de hele UvA wilden gewoon van experts op verschillende gebieden horen hoe ze de oorlog die gevaarlijk dicht bij hun voordeur kwam, konden bekijken."

Voordelen van interdisciplinariteit

"Nadat ik dit keuzevak vier jaar lang voor de IIS-studenten had gegeven, besloten mijn collega's van Oost Europese Studies het als bachelorvak aan te bieden voor onze studenten van het Department of European Studies. Uiteraard moesten er enkele wijzigingen worden aangebracht zodat de indeling van de colleges en de studiepunten past binnen het curriculum. Studenten van andere afdelingen en faculteiten kunnen zich ook voor deze cursus inschrijven. Dit concept om één algemeen thema op te splitsen in 10 colleges, gegeven door deskundigen van verschillende disciplines, toont alle voordelen van interdisciplinariteit. Het biedt ons ook de mogelijkheid om een of twee collega's uit het buitenland uit te nodigen om via Zoom een lezing te geven. Op die manier verbreden we het disciplinaire kader en vergemakkelijken we ook de samenwerking met andere universiteiten. We willen Zoom af en toe gebruiken voor onze collega's die ver weg wonen en werken. We hebben echter wel geleerd dat niets het leerproces van ouderwetse colleges op locatie kan vervangen."

Onderwerpen die aansluiten bij de laatste ontwikkelingen

"Als er eenmaal een goed werkend concept is - en we hebben vier jaar de tijd gehad om dit te testen en te verbeteren - is het de bedoeling om het voort te zetten in de vorm die goede resultaten heeft opgeleverd. De aantrekkingskracht van Russian Geopolitics voor studenten leek te liggen in de combinatie van de historische, culturele en politieke onderbouwing. Vanuit deze zeer solide basis, die jarenlang ongewijzigd kan blijven, kunnen wij elk jaar een of twee nieuwe collegethema's toevoegen die de nieuwste ontwikkelingen in de binnenlandse en buitenlandse politiek van Rusland weerspiegelen. Zo is de herverdeling van de invloedssferen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika een belangrijke drijvende kracht achter het buitenlands beleid van Moskou. Het is ook belangrijk te benadrukken dat onze aanpak van dit onderwerp verschilt van een klassieke cursus over het buitenlands beleid van Rusland die studenten kunnen volgen. Wij leggen de nadruk op de actualiteit en beschikken over voldoende middelen en flexibiliteit in het programma om in te spelen op de lopende ontwikkelingen, en om deze onderwerpen op te nemen in een robuust kader, waarin wij de oorsprong, de geschiedenis en de causale verbanden behandelen van de complexe vraagstukken waarmee wij in de nasleep van het einde van de Koude Oorlog worden geconfronteerd."