Ons beeld van dieren

Maarten Reesink is een enthousiaste verteller, die een duidelijke passie heeft voor dieren. “In 2018 begon ik met het Honoursvak Dier-Mens Studies voor het IIS. Dit is uitgegroeid tot een IIS-keuzevak en wordt op dit moment gegeven in Artis.” Dier-Mens Studies gaat over de relatie die wij hebben met dieren. Voor dit vak is Caatje student-assistent geweest.

De vakken hebben zeker wat met elkaar gemeen, maar kennen andere invalshoeken. “Ten eerste gaat het nieuwe vak Food, Animals and the Environment alleen over ons beeld van dieren in de veehouderij. Geen dierentuindieren, en huisdieren.” Het vak lijkt daardoor specifieker dan Dier-Mens Studies, maar is juist ook een stuk breder. “Ten tweede gaat het ook over de consequenties van de veehouderij. De beeldvorming van dieren is belangrijk omdat we in een media maatschappij leven, maar de veehouderij kent natuurlijk ook veel ecologische en biologische gevolgen.”

Maarten is van huis uit een media wetenschapper, maar stuitte zo’n twintig jaar geleden op Animal studies, een cross-disciplinaire kijk op onze relatie met, en beeld van dieren. “In 2005 deed een student van mij haar scriptie over natuurfilms. Daar waren binnen Media studies niet veel boeken over. Toen kwam ik er achter dat deze te vinden waren binnen het toen nieuwe vakgebied van Animal studies.” Sindsdien is dit een onderwerp waar Maarten zich mee bezig houdt. “Ik wilde zelf altijd al iets met dieren doen, en oorspronkelijk biologie studeren. Bij de UvA ging biologie bijna niet over dieren en planten maar over cellen en microbiologie. Daar werd ik niet blij van. Toen ik Animal studies ontdekte, kwamen de dingen opeens weer samen”

Bio-industrie in het nauw

Het vak Food, Animals and the Environment wordt volgend jaar voor het eerst gegeven. “Met dit vak zit je midden in de maatschappelijke crisis waar we het constant over hebben: klimaatverandering en veehouderij. We moeten nadenken over hoe we anders met productiedieren om moeten gaan.” Binnen deze maatschappelijke discussie ligt de focus vaak op het ecologische, maar de ethische kant van het houden voor dieren wordt bijna niet besproken.

Toch is hier de afgelopen jaren steeds meer politieke aandacht voor geweest. “Toen vijftien jaar geleden de Partij voor de Dieren in de tweede kamer kwam, werd er erg lacherig over gedaan. Die fase zijn we nu voorbij. We zijn in het afgelopen decennium een stuk bewuster geworden van het welzijn van dieren, ondanks dat de bio-industrie in die tijd is toegenomen.” Binnen het vak zal deze opmerkelijke tegenstelling ook behandeld worden. “Over onze huisdieren zijn we gevoeliger, maar de meeste mensen hebben geen probleem met de bio-industrie zolang je er niet teveel van ziet.” De plotse populariteit van de Boeren Burger Beweging is dan eigenlijk verassend. Wellicht heeft dat weinig te maken met ons beeld van de bio-industrie. “Dat is voer voor politicologen. De vraag daarbij is ook of mensen daarop stemmen vanwege hun beeld van dierenwelzijn, of dat het toch een signaal is van andere maatschappelijke ontwikkelingen.”

Met de klas de wei in

Maarten kijkt er al erg naar uit om hier met de klas over te discussiëren. “Aan de ene kant kunnen we praten over een beter dierenwelzijn en klimaat, aan de andere kant de praktische implicaties daarvan. Het is een felle discussie waar theorie en praktijk tegenover elkaar staan, en waar we als maatschappij snel op zullen moeten handelen.”

Dit vak brengt die twee aspecten van de discussie letterlijk bij elkaar door middel van een aantal excursies. “We gaan één keer naar een zorgboederij waar dieren uit de bio-industrie zijn ‘gered’. Meestal komen deze dieren op zo’n boerderij terecht via de dierenbescherming, soms zijn er ook boeren die spijt hebben van de bio-industrie en die dieren anders willen houden, of zelfs willen opvangen.” De tweede excursie is bij een Natura 2000 gebied in de buurt van de intensieve veehouderij. Zo worden ook de consequencies van de veehouderij voor de omliggende natuur weergegeven.

Het vak is niet bedoeld om studenten de les te lezen. “We zeggen niet dat iedereen vegetarisch of veganistisch moet worden, maar kijken er beschouwend naar: wat zijn de gevolgen van de huidige gang van zaken. Iedereen kan daar zelf zijn conclusies uit trekken en deze in latere carrières toepassen.”

Het vak Food, Animals and the Environment wordt komend studiejaar voor het eerst gegeven en is ontwikkeld door Caatje Kluskens in samenwerking met Maarten Reesink. Tweede -en derdejaars bachelor studenten kunnen zich vanaf 19 juni 2023 aanmelden.