De complexe maatschappelijke en technologische uitdagingen van deze eeuw kunnen niet worden aangepakt met oplossingen uit slechts één expertisegebied. Daarom hebben academici kennis en vaardigheden nodig om disciplinaire grenzen te overschrijden - vaardigheden zoals kennisintegratie, kritisch denken, samenwerking en reflectie. Maar hoe kunnen we beoordelen of studenten deze vaardigheden daadwerkelijk hebben opgedaan?

Het handboek Meaningful Assessment in Interdisciplinary Education bevat concrete suggesties in de vorm van voorbeelden van beoordelingsmethoden die universitaire docenten kunnen gebruiken om te evalueren of studenten (1) het beoogde leerresultaat hebben bereikt, (2) het leerproces doorlopen hebben en (3) om studenten in staat stellen kritische zelfbeoordelaars te zijn. Het boek besteedt speciale aandacht aan de vraag hoe feedback op een zinvolle en effectieve manier kan worden gebruikt.

Wilt je zelf nieuwe beoordelingsmethoden uitproberen? Wil je dat je studenten hun interdisciplinaire inzicht ontwikkelen, maar heb je op dit moment geen toekrijkende manier om hun ontwikkeling te beoordelen? Wil je gebruikmaken van leerdoelen als reflectie of samenwerking? Dit handboek biedt veel praktische methoden om deze en andere belangrijke interdisciplinaire vaardigheden handboek te beoordelen.

Vaardigheden als samenwerken, leiderschap, reflectie, etc. zijn moeilijk te toetsen op basis van gangbare normen van toetsing. Als je wilt weten of een student deze vaardigheden heeft ontwikkeld, kan het nodig zijn om alternatieve vormen van beoordeling te gebruiken. Tussen 2017 en 2019 steunde het IIS daarom docenten met het ontwikkelen van alternatieve toetsingsconcepten en procedures bij de faculteiten. Docenten werden begeleid en voorzien van een beurs om innovaties en verbeteringen aan te brengen binnen hun eigen vak. Dit heeft geleid tot 12 projecten, verspreid over de FGw, FMG, FEB, AUC en FNWI.

Met de beurs kregen de docenten tijd om aandacht aan andere manieren van toetsen te schenken. En daar bleek behoefte aan, bijvoorbeeld wanneer studenten vaardigheden leerden die met de traditionele modellen slecht toetsbaar zijn.

De project werden op 27 november 2019 afgesloten met een symposium, georganiseerd door het IIS. 65 docenten en onderwijsprofessionals van alle faculteiten van de UvA kwamen bijeen om na te denken over de betekenis en noodzaak van feedback binnen het academische onderwijs. Het symposium begon met een keynote door prof. dr. Mien Segers (Universiteit Maastricht). Een van de vragen die zij de aanwezigen aanspoorde om zichzelf te stellen was: 'Ondersteunen wij onze studenten om zelf bekwaam te raken in alle stappen van het feedbackproces?' 'Feedbackgeletterdheid' is volgens haar geen natuurlijk vermogen, en moet daarom een expliciet leerdoel zijn binnen het academische onderwijs. In de daaropvolgende parallelle workshops maakten deelnemers kennis met praktische hulpmiddelen om feedback efficiënt en strategisch te organiseren. Dr. Ilja Boor (UvA) presenteerde een digitale applicatie die bedoeld is om studenten inzicht te geven in hun persoonlijke prestaties met betrekking tot leerdoelen op programmaniveau. Daarna nodigde Maarten Goossens, MSc (Universiteit Antwerpen) docenten uit om het potentieel van een peer review-platform voor vergelijkende beoordelingen.

Drs. Rosanne van Wieringen, Julia Sassi en dr. Inge van Welle (alle UvA) besprak de voordelen die zij zelf hebben ervaren bij het gebruik van portfolio’s, rubrieken en zelfreflectie als middel waarmee studenten inzicht kunnen krijgen in hun leerproces. Tijdens het laatste deel van het symposium werden de deelnemers onder het genot van een drankje uitgenodigd om in contact te komen met docenten die werken aan gerelateerde feedbackprojecten.

Het doel van het symposium was niet alleen om na te denken over feedback en de methoden ervan, maar ook om nieuwe en allianties binnen de universiteit te smeden.

Hieronder leest u de ervaringen van toetsdeskundige Julia Sassi en Jan Don van de nieuwe opleiding Cognition, Language and communication over Anders Toetsen.

Julia Sassi: ‘Hoe maak je het schijnbaar ontoetsbare toetsbaar? Stel, bij Biologie wil je de samenwerking in het lab, een belangrijke vaardigheid om je vak succesvol te kunnen uitoefenen, toetsen. Hoe doe je dat dan? Er zijn steeds meer vaardigheden die op de klassieke manieren(via tentamens, essays, multiple choice) niet goed te toetsen zijn. Maar tegelijkertijd ontbreekt het docenten vaak aan tijd en kennis om andere toetsingsmethodes te ontwikkelen. Vandaar dat het IIS beurzen ter beschikking stelt. Én kennis, want ik ben er om met docenten mee te denken zodat ze toetsingsmethodes kunnen ontwikkelen die bij hun specifieke situatie passen en aansluiten op het benodigde niveau. Want ik merk dat sommigen al heel ver zijn in het nadenken over en toepassen van andere toetsingsvormen, terwijl het voor anderen nog onontgonnen gebied is.’

Toolbox

‘Het is het IIS er niet om te doen per se zonder cijfers te toetsen. We willen de cijfers niet uitbannen, maar methodes ontwikkelen waarin feedback een grotere rol speelt. Door meer feedback te geven en de beoordeling niet alleen in cijfers uit te drukken, communiceer je meer naar de student over de kwaliteit van zijn prestatie. Bovendien zijn sommige vaardigheden ook lastig in cijfers uit te drukken. Wat toetsen we als we toetsen, en welke methodiek past daar het best bij? Zo hopen we op termijn een soort toolbox met verschillende toetsingsmethodes te ontwikkelen.’

‘We maken veel gebruik van de taxonomie van Bloom (zie grafiek hieronder), een model dat je helpt de doelstellingen van het leerproces te definiëren en te expliciteren. Wat wil je bereiken? En wat wil je dus toetsen?’

Jan Don: ‘We zijn vorig jaar gestart met Cognition, Language and communication, en zogenaamde soft skills zijn een belangrijk onderdeel van onze opleiding. Aspecten als samenwerken, reflectie op groepsfunctioneren en doorzettingsvermogen, het doorpakken bij tegenslag, wilden we ook kunnen toetsen. Bij het IIS vond ik vooral sparringpartners, mensen die met je meedenken, expertise delen en onderwijskundige hulp konden bieden. En dat heeft bij de ontwikkeling van het toetsen van soft skills enorm geholpen. Ik merk dat onze studenten nu veel zelfbewuster opereren dan ik elders zie gebeuren. Ze hebben op verschillende manieren heel veel geleerd.’

Toetsing inkapselen scheelt tijd

‘Ik denk dat anders toetsen ongelooflijk relevant is, maar dat het nog te weinig wordt omarmd. Het is relevant omdat je studenten over een veel breder spectrum van hun vaardigheden kan toetsen dan bij de klassieke methodes mogelijk is. Die laten vaak alleen maar zien of je goed kunt onthouden, reproduceren en een stukje schrijven. Maar een ander belangrijk punt is dat het de docent veel tijd kan besparen. Je toetst namelijk gaandeweg, de toetsing zit in het proces ingekapseld en is niet een extra constructie achteraf. Maar waarom wordt er niet al veel vaker binnen de UvA anders getoetst? Monkey see, monkey do. Oftewel: onbekend maakt onbemind. Misschien ligt daar wel een mooie voortrekkersrol voor het IIS: zichtbaar maken wat er al gebeurt, een netwerk van voortrekkers creëren en door middel van casuïstiek, aansprekende voorbeelden verzamelen, en daarmee de toegevoegde waarde van alternatieve toetsingsmethodes aantonen.’  

Indien gewenst biedt het IIS advies en trainingen aan voor docenten en onderwijsontwikkelaars die alternatieve toetsvormen onderwijs willen toepassen in hun vak of curriculum.